شرح : بازار مسکن در چهار ماه باقی‌مانده از سال 94 چگونه می‌شود؟ آیا تغییری در این بازار رخ می‌دهد؟ برخی از مشاوران املاک نظرات خود را در این باره بیان کرده‌اند.
این روزها عواملی وجود دارند که بسیاری از تاثیرشان بر بازار مسکن صحبت می‌کنند، برنامه خروج از رکود، لغو تحریم‌ها و... از مهم‌ترین این عوامل هستند، اما آیا این عوامل می‌تواند بر بازار مسکن تاثیر بگذارد و به طور کلی بازار مسکن در نیم سال دوم چگونه است؟ برخی از مشاوران املاک در نقاط مختلف تهران نظرات خود را در این باره بیان کرده‌اند.
یکی از مشاوران املاک در رابطه با بازار مسکن در نیمه دوم سال گفت: از نظر من بازار مسکن رو به رشد است، البته اوضاع این بازار تا اوایل فصل زمستان نیز به همین صورت است، اما فکر می‌کنم در دو ماه آخر سال بازار کمی رونق پیدا کند، البته فکر نکنم جهش قیمتی دیده شود بلکه تنها میزان معاملات کمی بیشتر خواهد شد.
او در ادامه بیان کرد: چون با فرارسیدن سال جدید 15 تا 20 درصد قیمت‌ها افزایش می‌یابد، عده زیادی تصمیم به خرید ملک می‌گیرند و به این صورت بازار کمی رونق می‌گیرد.
یکی دیگر از مشاوران املاک گفت: بازار مسکن در روزهای آخر سال 100 درصد بهتر می‌شود، زیرا تا آن زمان برنامه خروج از رکود اجرایی می‌شود و اگر تاثیر بر بازار مسکن بگذارد، باعث رونق گرفتن بازار می‌شود، البته از نظر من این بسته اقتصادی تاثیر خاصی بر بازار مسکن نمی‌گذارد و اتفاق خاصی را در این بازار رقم نمی‌زند، که در آن صورت نیز باز هم میزان معاملات مسکن افزایش می‌یابد، زیرا کسانی که به امید اجرایی شدن این برنامه تا الان دست از خرید و فروش ملک کشیده بودند، دیگر صبر نمی‌کنند و معاملات خود را انجام می‌دهند.
مشاور املاک دیگری در شمال تهران بیان کرد: به طور قطعی بازار مسکن تا پایان ماه صفر رونق خواهد گرفت و این مساله همین الان هم کاملاً قابل مشاهده است، زیرا از بعد از تاسوعا و عاشورا میزان مشتریان بسیار بیشتر شده و تا اواخر زمستان بهتر هم خواهد شد.
یکی دیگر از مشاوران املاک گفت: از نظر من بازار مسکن تا سال آینده تغییر خاصی نمی‌کند، البته شاید در ماه‌های آخر سال مانند سال‌های پیش بازار کمی رونق پیدا کند، اما این رونق یک رونق کوتاه‌مدت است و تنها دلیل آن وارد شدن به سال جدید و ترس از افزایش قیمت مسکن است و به همین علت برخی از افراد از ترس گران شدن ملک معاملات خود را انجام می‌دهند.
کاهش سهم مسکن از تسهیلات بانکی/ وام مسکن چند درصد قیمت خانه را پوشش می دهد؟
بررسی روند بلندمدت تامین مالی بخش مسکن نشان می دهد، سهم مسکن از کل تسهیلات بانکی طی یک دهه گذشته نه تنها افزایش نیافته بلکه با شیب قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کرده است.
مریم یعقوبی
ثبت نام برای پرداخت وام های 40، 60 و 80 میلیونی خرید مسکن به عنوان راه حلی برای تقویت توان خرید برای متقاضیان واقعی از سوی دولت تدارک دیده شده است. گذشته از مبلغ بالایی که دریافت کنندگان این تسهیلات به عنوان سود دریافت باید به بانک برگردانند، پرسش اساسی در مورد کارایی این تسهیلات این است که وام هایی با این مبالغ چقدر به تقویت قدرت خرید متقاضیان کمک می کند؟
بررسی روند بلندمدت تامین مالی بخش مسکن نشان می دهد، سهم مسکن از کل تسهیلات بانکی طی یک دهه گذشته نه تنها تقویت نشده که با شیب قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کرده است.
سمت تقاضا به عنوان گروه موثر و محرک سرمایه گذاری های ساختمانی، همواره کمترین برخورداری را از منابع بانک ها داشته است. تحقیقاتی که گروه نویسندگان طرح جامع مسکن در وزارت راه و شهرسازی، نیمه اول سال 93 در خصوص ادوار گذشت انجام داده اند، نشان می دهد، در فاصله 20 سال اخیر، نسبت «وام خرید» به «وام ساخت» از کل تسهیلات اعطایی بانک ها به بخش مسکن، از حالت 35 درصد - 65 درصد به حالت 25 درصد- 75 درصد تغییر یافته و عملاً سهم تسهیلات خرید از کل وام های مسکن معادل 10 درصد کاهش پیدا کرده است.
مسکن مهر، عامل کاهش وام های خرید مسکن
بعد از سال 88 که عمده تسهیلات اعطایی بانک مسکن و سایر بانک های دولتی در راستای اجرای طرح مسکن مهر بکارگرفته شد، سهم تسهیلات خرید به شدت در کل تسهیلات شبکه بانکی کاهش یافت.
بانک های خصوصی از ابتدای دهه 80 به تدریج و در گذر زمان سهم خود را از تسهیلات خرید بخش مسکن افزایش دادند اما رفتار این بانک ها متناسب با رکود و رونق اقتصادی بوده است. به این معنی که بانک های خصوصی در سال های رونق مسکن، پیچ شیر تخصیص وام های خرید را در جهت پرداخت بیشتر می چرخاندند و در سال های رکود این مسیر را در جهت عکس تغییر می دادند.
همچنین سهم سایر بانک های دولتی از تسهیلات خرید مسکن در کل تسهیلات اعطایی خرید مسکن شبکه بانکی بعد از سال 86 به شدت کاهش یافته است.
کاهش 12 درصدی سهم مسکن از کل تسهیلات پرداختی بانک ها
در تحقیق صورت گرفته در پیش نویس طرح جامع مسکن قید شده است سهم بخش مسکن از کل تسهیلات بانکی، از 25 درصد سال های قبل به حدود 13 درصد در سال 92 رسیده و عملاً نزول کرده است.
نه تنها وام های مسکن با ضعف ریالی در برابر هزینه ها روبه رو هستند بلکه «سهم سالانه بخش مسکن از کل تسهیلات پرداختی بانک ها » نیز با سرعت قابل توجهی رو به کاهش است و از نرخ طبیعی یک چهارم به یک هشتم نزول کرده است.
نیاز بخش مسکن به منابع بانکی عبارت است از تسهیلاتی که خریداران مسکن به عنوان طرف تقاضا و سازنده های مسکن به عنوان طرف عرضه به ترتیب در قالب وام خرید و وام ساخت، از بانک ها دریافت می کنند. با توجه به سیاستگذاری های بانک مرکزی و اهمیت این بخش در اقتصاد کشور، معمولا سهم حداقل 25 درصدی برای بخش مسکن از کل اعتبارات بانک ها در نظر گرفته می شود، به این معنی که نظام بانکی باید سالی در حدود یک چهارم منابع تسهیلاتی خود را به بخش مسکن و مابقی را بین بخش های صنعت، خدمات و تجارت اختصاص دهد. اما به رغم تعیین سهم 25 درصدی برای بخش مسکن از کل تسهیلات بانکی، آمارهای رسمی از عملکرد 12 سال گذشته بانک ها حاکی است فقط در سال های 80 تا 86 بانک ها یک چهارم (25 درصد) از کل تسهیلات پرداختی سالانه را به این بخش اختصاص دادند، به طوری که در فاصله سال های 86 تا 91 سهم بخش مسکن از مجموع اعتبارات سالانه نظام بانکی به 19 درصد تقلیل یافت و در سال 92 نیز باز هم کم شد و به 7/12 درصد سقوط کرد.
وام مسکن تنها 15 درصد توان خریداران را تأمین می کند
از یک سو مبالغی که بانک ها در قالب تسهیلات ساخت و خرید مسکن پرداخت می کنند، به مراتب کمتر از سطح طبیعی «پوشش هزینه ها » است؛ طوری که در حوزه خرید مسکن، قدرت تسهیلات به جای اینکه حداقل 50 درصد قیمت مسکن را پوشش دهد، کمتر از 15 درصد توان خریداران را تامین می کند.
از سوی دیگر، مجموعه تسهیلاتی که بانک ها به بخش مسکن پرداخت می کنند نیز معادل نصف سهم طبیعی این بخش است و به جای 25 درصد از کل تسهیلات بانک ها، این نسبت هم اکنون به کمتر از 13 درصد رسیده است.
مقایسه عملکرد بانک های مختلف در حوزه پرداخت تسهیلات بخش مسکن نشان می دهد جایگاه بانک تخصصی این بخش مقداری تضعیف شده است.
طی سال 92 در کل رقمی معادل 27 هزار و 500 میلیارد تومان تسهیلات توسط کل نظام بانکی به بخش مسکن پرداخت شد؛ سهم این میزان پرداختی از کل تسهیلاتی که بانک ها در سال 92 به کل اقتصاد تزریق کرده اند، 7/12 درصد بوده است.
از 27 هزار و 500 میلیارد تومانی که نظام بانکی در سال 92 به بخش مسکن تسهیلات پرداخت کرده، رقمی معادل 13 هزار و 200 میلیارد تومان سهم بانک مسکن بوده است و در واقع 42 درصد از تسهیلاتی که در سال 92 به بخش مسکن پرداخت شده، توسط بانک مسکن تامین مالی شده است. بانک مسکن در شرایطی سال گذشته تنها 42 درصد از کل تسهیلات پرداخ نشده به بخش مسکن را بر عهده داشته که مدت هاست انحصار پرداخت وام خرید را در اختیار دارد و در حوزه ساخت و ساز نیز چون
بانک تخصصی محسوب می شود علی القاعده باید سهم زیادی در پرداخت تسهیلات مسکن عهده دار باشد.
بانک مسکن در سال 91 حدود 48 درصد کل تسهیلات داده شده از سوی نظام بانکی به بخش مسکن را پرداخت کرده اما در سال 92 سهم بانک مسکن از تامین مالی بخش مسکن با شش واحد درصد کاهش به 42 درصد رسیده است.
با این حال هم اکنون هیچ تناسبی بین میزان تسهیلات پرداختی از سوی بانک مسکن و نیاز واقعی بازار وجود ندارد.
در سال 91 بیش از یک میلیون و 400 هزار واحد مسکونی در کشور خرید و فروش شد که با احتساب متوسط قیمت متری یک میلیون تومان و با فرض حداقل متراژ 50 متر مربع برای آپارتمان های معامله شده، حداقل 50 هزار میلیارد تومان نقدینگی از سوی خریداران مسکن صرف خرید مسکن شد در حالی که کل نظام بانکی در سال 91 ، مبلغ شش هزار و 200 میلیارد تومان وام خرید اعطا کرده است. در فاصله 10 سال منتهی به پایان 91 ، تسهیلات سالانه خرید مسکن شش برابر افزایش
یافته اما تسهیلات ساخت 3/9 برابر شده است.
کل وام های مسکن پرداختی کمتر از یک دهم گردش مالی خرید
در سال 92 نیز حدود 13 هزار میلیارد تومان انواع تسهیلات خرید و ساخت مسکن توسط این بانک به متقاضیان بازار پرداخت شده است که با توجه به پرداخت 92 هزار فقره وام خرید مسکن توسط بانک مسکن در سال گذشته (تسهیلات 20 میلیونی در 10 ماه اول سال 92 و تسهیلات 35 میلیونی بعد از افزایش سقف وام از دی ماه) می توان برآورد کرد در سال 92 حدود سه هزار میلیارد تومان تسهیلات خرید و حدود 10 هزار میلیارد تومان تسهیلات ساخت توسط بانک مسکن پرداخت شده است.
این در حالی است که در سال 92 طبق اعلام بانک مرکزی حداقل 60 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در حوزه ساخت و سازهای مسکونی انجام شده و طبق اعلام سامانه رهگیری معاملات مسکن، بیش از یک میلیون معامله در حوزه خرید و فروش واحد مسکونی نیز در سراسر کشور اتفاق افتاده است که مجموعه گردش مالی را در این دو حوزه طی سال 92 به بالای 150
هزار میلیارد تومان رسانده است. در این میان، بانک مسکن تنها 13 هزار میلیارد تومان از این رقم را تسهیلات پرداخت کرده است.
تحقیقات در وزارت راه و شهرسازی بیانگر آن است که بانک های خصوصی از ابتدای دهه 80 به تدریج وارد بازار تامین مالی مسکن شدند و 60 درصد تسهیلات مسکن را به حوزه ساخت به صورت دوساله و مابقی را به حوزه خرید با مدت 10 ساله پرداخت می کنند. سهم بانک های دولتی در پرداخت وام ساخت تا ابتدای دهه 80 معادل 92 درصد بود اما در سال 92 این سهم به 31 درصد رسید و در ازای آن سهم بانک های خصوصی 21 درصد و بانک مسکن نیز 48 درصد شد. در سال 91 بانک مسکن 48 درصد کل تسهیلات مسکن را پرداخت کرد و سهم بانک های دولتی و خصوصی از کل تسهیلات پرداختی به بخش مسکن نیز به ترتیب معادل 31 درصد و 21 درصد بود.
فضاسازی رسانه‌ای برای گران کردن مسکن
در حالی مسئولان و دست‌اندرکاران بارها بر ثبات قیمت مسکن و روند نزولی آن طی امسال تأکید کرده‌اند که برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای با انتشار گزارش‌های جهت‌دار برای برهم زدن آرامش این بخش و برآورده کردن خواسته چندساله سوداگران و دلالان بازار شکل گرفت.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اوایل شهریور ماه امسال حسام عقبایی رئیس اتحادیه مشاوران املاک با تأکید بر "اقتصاد مسکن خیلی به سیاست‌های جهانی وابسته نیست و نمی‌توانیم بگوییم وضعیت مسکن متأثر از مناقشات بین‌المللی و تواقف هسته‌ای است" پیش‌بینی بازار آرامی را برای مسکن در نیمه دوم سال کرده و گفته بود: «تا پایان سال شاهد افزایش حجم معاملات مسکن بویژه برای خرید خانه خواهیم بود. ظرفیت افزایش قیمت مسکن و رشد آن با توجه به نبود نقدینگی در دست مردم، نداشتن قدرت خرید و نزدیک شدن قیمت مسکن به قیمت‌های واقعی، نبود تسهیلات خاص مسکن، حجم انباشت مسکن و... دست به دست هم می‌دهد تا قیمت‌ها ثابت بماند».
وی افزود: جهش قیمت یا سونامی قیمتی یا رشد نامتعارف و غیرمنطقی را تا پایان سال جاری پیش‌بینی نمی‌کنم و بازاری تقریباً آرام و به‌دور از هرگونه توفانی خواهیم داشت.
اواخر ماه گذشته نیز دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن در گزارشی با تأکید بر ادامه سیر نزولی قیمت مسکن اعلام کرد نرخ مسکن در شهریور امسال با قیمت اسمی مسکن در فروردین سال 90 برابر شد و این امر می تواند به اطمینان مردم برای انجام معاملات خرید خانه در فضایی آرام بیانجامد.
در بخشی از گزارش فصلنامه اقتصاد مسکن با اشاره به روند قیمت‌های مسکن آمده است؛ « بررسی بازار مسکن و بازارهای رقیب نشان می‌دهد که از خرداد سال 92 از نوسانات در این بازارها کاسته شده است و از ثبات نسبی برخوردار شده‌اند. ثبات نسبی قیمت مسکن در شرایطی ادامه داشته است که نرخ تورم عمومی با وجود سیر نزولی طی دو سال اخیر، همواره بالغ بر 11 درصد بوده لذا قیمت حقیقی مسکن به‌صورت مداوم کاهش یافته و حباب قیمت مسکن تخلیه شده است».
به‌فاصله کمتر از 10 روز پس از انتشار این گزارش، معاون امور مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه مسکن بخشی از اقتصاد کلان کشور است که باید براساس شاخصه‌های آن قیمت گذاری شود، اظهار کرد: در شش ماه دوم امسال مسکن افت و خیز خاصی ندارد و قیمت‌ها مانند نیمه نخست سال ثابت می‌ماند.
مظاهریان با بیان اینکه قیمت‌های واقعی مسکن به قیمت‌های سال 89 رسیده است، تصریح کرد: این مسئله نشان می‌دهد از یک جهت موقعیت مناسبی برای خریداران به‌واسطه قیمت‌های معقول به وجود آمده ضمن آنکه زنگ خطری نیز تلقی می‌شود، چرا که بازار پرسودی تلقی نشده و میزان سرمایه گذاری در آن کاهش می‌یابد.
معاون امور مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که علاوه بر جلوگیری از افزایش قیمت این اطمینان را بدهیم که بازار مسکن از رکود خارج می‌شود.
با وجود اطمینان مسئولان و دست‌اندرکاران مسکن، طی روزهای اخیر شاهد برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای با انتشار اخبار و گزارش‌های جهت‌دار برای تأثیرگذاری بر بازار مسکن هستیم.
این‌گونه به نظر می‌رسد رسانه‌های معدودی دقیقاً در مسیری گام برمی‌دارند که مطلوب سوداگران بازار مسکن است. پیش از این طی دو سال گذشته دلالان و سوداگران با انتشار شایعات فراوان تلاش‌های متعددی را برای تحت تأثیر قرار دادن بازار مسکن انجام دادند که همگی آن نافرجام ماند.
با توجه به اظهارات مسئولان و دست‌اندرکاران بازار مسکن، این بخش از هرگونه افزایش قیمتی در ماه‌های باقی‌مانده از سال و نیمه اول سال آینده مصون خواهند ماند. در این شرایط متقاضیان خرید مسکن نباید به جوسازی رسانه‌ای توجه کرده و پیشنهاد می‌شود با دقت بیشتری نسبت به ورود به بازار مسکن و خرید اقدام کنند.
اوراق 60 میلیونی خرید مسکن در انتظار ابلاغ
با گذشت 15 روز از تصویب افزایش سقف فردی تسهیلات ساخت و خرید مسکن از محل حساب سپرده سرمایه‌گذاری ممتاز مسکن (اوراق مسکن) در شورای پول و اعتبار، بانک مرکزی هنوز بخشنامه و دستورالعمل آن را به بانک مسکن ابلاغ نکرده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، شورای پول و اعتبار، در جلسه 29 مهر ماه، 9مصوبه را برای خروج از رکود از سر گذراند که 2 بند از این مصوبات به افزایش مبلغ وام مسکن برای افزایش قدرت خرید خانه اختصاص داشت.
بر این اساس وام خرید مسکن که از محل اوراق حق‌تقدم و به‌طور فوری قابل دریافت است، از 35 به 60میلیون تومان در تهران افزایش یافت. در دیگر شهرهای بزرگ این وام به 50میلیون تومان و سایر شهرها نیز به 40میلیون تومان رسید.
بر اساس این گزارش، این اخبار در حوزه مسکن باعث شد تا برخی از متقاضیان خرید مسکن که قدرت خرید پایینی دارند به تکاپو افتاده و به بنگاه‌های مسکن مراجعه کنند.
برخی از مشاوران املاک در مناطق پایین شهر تهران بر این اعتقاد هستند که وام 60 میلیونی خرید مسکن تنها بر رونق معاملات واحدهای کوچک و ارزان قیمت می تواند تاثیرگذار باشد، علاوه بر این می‌تواند برای تبدیل مالکان واحدهای کوچ به افزایش متراژ و خرید واحدهای بزرگتر انگیزه ایجاد کند،بنابراین برخی از متقاضیان در انتظار هستند تا ببینند این وام چه زمانی به شعب بانک مسکن ابلاغ می شود.
آنان معتقد هستند که متوسط قیمت یک واحد مسکونی در تهران بیش از 3 میلیون تومان است اما اگر در مناطق پایین شهر به دنبال خرید یک واحد مسکونی کوچک باشید وام 60 میلیونی حدود 40 تا 50 درصد یک واحد مسکونی چند سال ساخت را پوشش می دهد.
پیگیری خبرنگار فارس حاکی از این است که هنوز بانک مرکزی مصوبه شورای پول و اعتبار را به بانک مسکن ابلاغ نکرده است تا عملا با ابلاغ دستورالعمل و بخشنامه جدید پرداخت این وام 60 میلیونی اجرایی شود.
بر اساس این گزارش،معمولا مصوبه های شورای پول و اعتبار بعد از دو تا سه روز از سوی بانک مرکزی ابلاغ می شد اما این بار با گذشت 15 روز از این مصوبه هنوز بخشنامه وام 60 میلیونی ابلاغ نشده است.
یک مقام آگاه گفت:احتمالا این وام 60 میلیونی ابهامی داشته که تا اکنون ابلاغ نشده و بانک مرکزی در حال برطرف کردن این ابهام است، چرا که معمولا دو تا سه روز بعد از تصویب بانک مرکزی مصوبات را ابلاغ می کرد.
کارشناسان مسکن معتقد هستند حال که دولت در سیاست‌های جدید خروج از رکود، برنامه تقویت تقاضا خرید خانه را در پیش گرفته است.در بخش مسکن نیز شرایط برای افزایش مبلغ تسهیلات فراهم شده است تا پیشنهادهای وزارت راه و شهرسازی پس از ماه‌ها به نتیجه برسد. هر چند تا پیش از این بانک مرکزی به‌دلیل مراقبت از سیاست‌های کنترل تورم در چند نوبت پیشنهاد افزایش مبلغ وام مسکن را ارائه داد اما بانک مرکزی از آن حمایت نکرده بود.
پیش‌بینی مشاوران املاک از بازار مسکن تا پایان امسال
بازار مسکن در چهار ماه باقی‌مانده از سال 94 چگونه می‌شود؟ آیا تغییری در این بازار رخ می‌دهد؟ برخی از مشاوران املاک نظرات خود را در این باره بیان کرده‌اند.
این روزها عواملی وجود دارند که بسیاری از تاثیرشان بر بازار مسکن و شرایط خرید خانه صحبت می‌کنند، برنامه خروج از رکود، لغو تحریم‌ها و... از مهم‌ترین این عوامل هستند، اما آیا این عوامل می‌تواند بر بازار مسکن تاثیر بگذارد و به طور کلی بازار مسکن در نیم سال دوم چگونه است؟ برخی از مشاوران املاک در نقاط مختلف تهران نظرات خود را در این باره بیان کرده‌اند.
یکی از مشاوران املاک در رابطه با بازار مسکن در نیمه دوم سال گفت: از نظر من بازار مسکن رو به رشد است، البته اوضاع این بازار تا اوایل فصل زمستان نیز به همین صورت است، اما فکر می‌کنم در دو ماه آخر سال بازار کمی رونق پیدا کند، البته فکر نکنم جهش قیمتی دیده شود بلکه تنها میزان معاملات خرید و فروش ملک کمی بیشتر خواهد شد.
او در ادامه بیان کرد: چون با فرارسیدن سال جدید 15 تا 20 درصد قیمت‌ها افزایش می‌یابد، عده زیادی تصمیم به خرید ملک می‌گیرند و به این صورت بازار کمی رونق می‌گیرد.
یکی دیگر از مشاوران املاک گفت: بازار مسکن در روزهای آخر سال 100 درصد بهتر می‌شود، زیرا تا آن زمان برنامه خروج از رکود اجرایی می‌شود و اگر تاثیر بر بازار مسکن بگذارد، باعث رونق گرفتن بازار می‌شود، البته از نظر من این بسته اقتصادی تاثیر خاصی بر بازار مسکن نمی‌گذارد و اتفاق خاصی را در این بازار رقم نمی‌زند، که در آن صورت نیز باز هم میزان معاملات مسکن افزایش می‌یابد، زیرا کسانی که به امید اجرایی شدن این برنامه تا الان دست از خرید و فروش ملک کشیده بودند، دیگر صبر نمی‌کنند و معاملات خود را انجام می‌دهند.
مشاور املاک دیگری در شمال تهران بیان کرد: به طور قطعی بازار مسکن تا پایان ماه صفر رونق خواهد گرفت و این مساله همین الان هم کاملاً قابل مشاهده است، زیرا از بعد از تاسوعا و عاشورا میزان مشتریان بسیار بیشتر شده و تا اواخر زمستان بهتر هم خواهد شد.
یکی دیگر از مشاوران املاک گفت: از نظر من بازار مسکن تا سال آینده تغییر خاصی نمی‌کند، البته شاید در ماه‌های آخر سال مانند سال‌های پیش بازار کمی رونق پیدا کند، اما این رونق یک رونق کوتاه‌مدت است و تنها دلیل آن وارد شدن به سال جدید و ترس از افزایش قیمت مسکن است و به همین علت برخی از افراد از ترس گران شدن ملک معاملات خود را انجام می‌دهند.