حرکت بازار مسکن در فاز پیش‌رونق همچنان ادامه دارد.
شواهد موجود از تحولات بازار معاملات واحدهای مسکونی حاکی است اگر چه حجم معاملات مسکن در ماه‌های اخیر به‌طور نسبی افزایش داشته است اما قیمت مسکن کماکان در وضعیت ثبات نسبی قرار دارد.این در حالی است که هم اکنون عمده متقاضیان خرید مسکن با وسواس بیشتری تحولات روز بازار ملک را دنبال می‌کنند؛ این دسته از متقاضیان در تلاشند خرید خود را موکول به بهترین زمان ممکن برای ورود به بازار تقاضا کنند.
کارشناسان بازار مسکن معتقدند هنوز هم شرایط برای خرید آپارتمان‌های مصرفی - عموما کوچک متراژ و میان متراژ برای خانه اولی‌ها و همچنین واحدهای بزرگ‌تر برای متقاضیانی که قصد تبدیل به احسن کردن ملک خود را دارند - فراهم است. به این ترتیب اگر چه به نظر می‌رسد قیمت مسکن در برخی مناطق شهر تهران با درصدهای ناچیزی افزایش همراه شده باشد اما از آنجا که این افزایش از حد تورم عمومی فراتر نرفته می‌توان گفت قیمت واقعی مسکن همچنان ثابت مانده است. از این رو هنوز هم متقاضیان مصرفی زمان لازم را برای انجام خریدهای خود در بازار فروش آپارتمان دارند.
تازه‌ترین آمارهای دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه وشهرسازی حاکی است قیمت مسکن در پایتخت طی سه ماه دوم امسال -تابستان 95 - حدود 11 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل - تابستان 94 - افزایش داشته است که چون این میزان افزایش در حدود تورم عمومی بوده است بنابراین هنوز هم قیمت مسکن در وضعیت مطلوبی برای متقاضیان مصرفی قرار دارد. فعالان و واسطه‌های بازار ملک پیش‌بینی می‌کنند این شرایط تا پایان امسال ادامه داشته باشد و به همین دلیل متقاضیانی که هنوز موفق به تکمیل نقدینگی خود برای خرید واحد موردنظرشان نشده‌اند دست کم تا پایان سال فرصت دارند تا با شرایط فعلی اقدام به خرید آپارتمان کنند.
وجود دو دستگی میان فعالان بازار مسکن درباره ارزیابی وضعیت بازار طی هفته‌های اخیر، موجب بروز یک حس دوگانه میان طرف‌های درگیر بازار اعم از طرف عرضه و واسطه‌های ملکی شده است.
در حالی که گروهی اعتقاد دارند بازار معاملات ملک در چند هفته اخیر دوباره به رکود مبتلا شده است، عده دیگری از فعالان بازار به این باور نرسیده‌اند و مختصات پیش‌رونق را همچنان در بازار حاکم می‌دانند. قطعا این دو حس متناقض نمی‌تواند به‌صورت توامان صحیح باشد؛ اما کدام‌یک از این احساسات دوگانه به واقعیت نزدیک‌تر است و چرا این حس دوگانه در بازار شکل گرفته است؟
برابر تازه‌ترین آمار اعلام شده از سوی رئیس اتحادیه مشاوران املاک کشور، طی 17 روز نخست آبان ماه امسال حجم معاملات مسکن با رشد هشت درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو شده که موید استمرار پیش‌رونق است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد وجود دو عامل موجب شده که برخی از فعالان بازار مسکن به این باور نادرست برسند که بازار به فاز رکود بازگشته است؛ نخست انتظار وقوع رونق و افزایش حجم معاملات ماهانه به 18 هزار فقره بوده است که چون بازار همچنان مسیر پیش‌رونق را به‌صورت آهسته و تدریجی به دور از هرگونه هیجان منفی طی می‌کند، محقق نشده و موجب تلقی نادرست بازگشت به رکود شده است. علت دوم نیز ریزش پاییزی حجم معاملات در مهرماه است که هر سال به شکل سنتی و به دلیل تغییر شرایط فصلی رخ می‌دهد.
علائم اولیه خروج بازار از فاز رکود و سیگنال‌های حاکم شدن پیش‌رونق در بازار مسکن از اواخر پاییز سال گذشته با آغاز رشد مثبت حجم معاملات نمایان شد و در اواسط فصل بهار به شکل محسوس‌تری خود را نشان داد. تداوم حدودا یکساله رشد مثبت حجم معاملات و اوج‌گیری آن در میانه تابستان با افزایش 38 درصدی حجم معاملات در مردادماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته موید استمرار پیش‌رونق بود، کمااینکه بررسی‌های میدانی ما در طول فصول گذشته نیز نشان‌دهنده ارزیابی مثبت مشاوران املاک از وضعیت عمومی بازار و تایید فاز پیش‌رونق از سوی این گروه بود.
اما طی چند هفته اخیر میان فعالان بازار ملک دودستگی ایجاد شده به نحوی که عده‌ای معتقدند بازار همچنان روزهای پیش‌رونق را سپری می‌کند اما در مقابل گروه دیگری این گزاره را رد و ادعا می‌کنند بازار ملک بار دیگر به رکود دچار شده است. بروز این دوگانگی دو علت دارد. علت نخست را باید قبل از هر چیز در وضعیت عمومی بازار هنگام تغییر فاز جست‌وجو کرد. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، اواخر پاییز سال گذشته پس از تداوم 30 ماهه رکود در بازار معاملات مسکن، رشد حجم معاملات از سر گرفته شد به نحوی که شمار معاملات ماهانه از حدود 10 هزار فقره با یک جهش 11 درصدی به سطح 12 هزار فقره رسید.
طبعا در شرایطی که بازار بعد از یک رخوت بلندمدت، تحرکات تازه‌ای را تجربه می‌کند، نتایج آن بسیار ملموس خواهد بود. به عبارت دیگر، بهبود وضعیت عمومی بازار مسکن هنگام تغییر فاز، محسوس‌تر از زمانی است که فرآیند رشد معاملات به‌صورت تدریجی در طول دوره زمانی بلندمدت طی می‌شود. از این‌رو عرضه‌کنندگان و واسطه‌های ملکی در نیمه دوم سال گذشته خروج بازار از رکود را کاملا حس کردند و تاثیر خوشایند آن در ذهن فعالان بازار مسکن ثبت شد، اما از آنجا که بازار اکنون بیش از دو فصل است که در فاز پیش‌رونق مانده و چون انتظار فعالان بازار ملک مبنی بر اینکه در پایان تابستان، بازار وارد فاز رونق شود و شمار معاملات ماهانه به سطح 18 هزار فقره برسد، عملا محقق نشده است، برای گروهی از واسطه‌های ملکی و سازندگان این تصور پیش آمده که بازار دوباره به رکود مبتلا شده است.
در واقع تلقی آنها این است که بازار سال گذشته همین موقع وضعیت بهتری داشته و به همین دلیل دچار نوعی نارضایتی شده‌اند؛ در حالی که این تلقی صرفا از تغییر فاز ناگهانی سال گذشته نشأت گرفته و اکنون بازار همچنان حرکت آهسته به سمت رونق را ادامه می‌دهد.دومین علت بروز این حس دوگانه در بین فعالان بازار مسکن، ریزش پاییزی حجم معاملات در مهرماه است. روند مثبت معاملات مسکن طی ماه‌های اخیر به‌صورت مداوم ادامه پیدا کرد و در فصل طلایی نقل‌وانتقالات ملکی به اوج خود رسید به نحوی که در ماه‌های تیر، مرداد و شهریور رشد حجم معاملات مسکن دو رقمی و به ترتیب 31، 38 و 14 درصد بوده است. رشد متوسط 20 درصدی معاملات مسکن در نیمه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز موید بهبود حال عمومی بازار ملک است، اما با تغییر فصل و ورود به پاییز به‌طور سنتی به دلیل شرایط فصلی، حجم معاملات با کاهش 11 درصدی نسبت به ماه مشابه پارسال روبه‌رو شد.
این ریزش پاییزی اتفاق تازه‌ای در بازار ملک به شمار نمی‌رود؛ چراکه هر ساله همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید و شروع فصل پاییز، معاملات مهرماه نسبت به شهریور ماه رشد منفی را تجربه می‌کند. بررسی نشان می‌دهد حجم معاملات مسکن در مهر ماه امسال نسبت به شهریور 28 درصد کاهش داشته است کما اینکه معاملات مهر سال گذشته نسبت به شهریورماه نیز رشد منفی 21 درصد را تجربه کرد.
رشد معاملات در نیمه اول آبان
از سوی دیگر اگر قرار بود این ریزش نشانه‌ای برای بازگشت رکود باشد، طبعا باید در آبان‌ماه نیز شاهد رشد منفی حجم معاملات باشیم، اما حسام عقبایی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک کشور در گفت‌وگویی، از رشد 8 درصدی حجم معاملات مسکن در تهران طی 17 روز نخست آبان‌ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد. عقبایی با تایید شکل‌گیری پیش‌رونق در بازار معاملات مسکن، اظهارات دولت درخصوص خروج از رکود را تایید کرد و گفت: از ابتدای امسال تاکنون بازار ملک رشد متوسط 18 تا 20 درصدی را تجربه کرد.
وی با اعلام آمار انعقاد هشت هزار و 135 فقره قرارداد خرید و فروش در 17 روز نخست آبان‌ماه در تهران، از رشد هشت درصدی این رقم نسبت به معاملات صورت گرفته در دوره مشابه سال گذشته (هفت هزار و 558 فقره) خبر داد که این سیر صعودی موید استمرار پیش‌رونق است. عقبایی معتقد است تا زمانی که رشد حجمی معاملات به سطح 50 درصد نرسد، عموم فعالان بازار مسکن تغییر مثبت وضعیت بازار را آن‌چنان که باید، حس نمی‌کنند. وی با بیان اینکه وضعیت بازار مسکن در کشور نیز اغلب متاثر از پایتخت است، گفت: قاعدتا پیش‌رونق و رونق ابتدا در تهران و سپس در شهرهای بزرگ حس می‌شود و در نهایت به دیگر شهرها تسری می‌یابد. با این حال هنوز رشد معاملات در کشور همپای تهران نیست. البته پیش‌بینی مسوولان حوزه مسکن این است که در ماه‌های آتی پیش‌رونق به سایر شهرها تسری خواهد یافت.
علت دوم ریزش پاییزی
اگرچه آمارها موید کاهش حجم معاملات در مهر ماه به شکل سنتی است اما بررسی فعل‌وانفعالات بازار نشان می‌دهد پای علت دومی هم در میان است. شمار معاملات مهرماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته با تنزل 11 درصدی روبه‌رو شده است که بخشی از این ریزش ناشی از کمبود فایل‌های مناسب از نظر طرف تقاضا است. واسطه‌های ملکی اذعان می‌کنند که در سه ماه تابستان اکثر قریب به اتفاق فایل‌های مناسب از نظر متقاضیان خرید معامله شده است.
از این رو در مهرماه با وجود تمایل طرف تقاضا به ادامه حضور موثر در بازار، کاهش چشمگیر فایل مناسب موجب شد، متقاضیان خانه مطلوب خود را پیدا نکنند و اصطلاحا دست خالی از بازار برگردند. به بیان دیگر در مهرماه سال گذشته تمایل به معامله نسبت به تابستان کاهش یافته بود، در حالی که در مهر امسال این تمایل همچنان در بازار وجود دارد اما از آنجا که فایل‌های مناسب در اوج تابستانه پیش‌رونق خرید و فروش شده‌اند، تعداد فایل‌های ارزنده از نظر خریداران کمتر شده و در نتیجه سهم حضور موثر آنها در بازار نیز کاهش یافته است. در عین حال تکمیل واحدهای نوساز و ورود تدریجی آنها به بازار مانع از استمرار این وضعیت خواهد شد.
اثر مثبت حس دوگانه
وجود حس دوگانه رکود ـ پیش‌رونق در بازار معاملات ملک نه تنها ضرری ندارد، بلکه می‌تواند مفید هم باشد. به‌طور کلی سیر تدریجی پیش‌رونق به نفع بازار و به ویژه به نفع طرف تقاضا است، چراکه از بروز هرگونه هیجان منفی و شکل‌گیری حباب قیمتی در بازار جلوگیری می‌کند. از طرفی زمانی که طرف عرضه متاثر از شرایط کنونی تشخیص دهد که ممکن است بازار دوباره در خواب زمستانی فرو برود و رکود موجب کاهش حجم معاملات شود، در قیمت‌گذاری بالاتر تجدیدنظر می‌کند و ترجیح می‌دهد با نرخ معقول‌تر ملک خود را در شرایط کنونی بازار عرضه کند. بر این اساس می‌توان این گزاره را تایید کرد که وجود حس دوگانه مذکور به نفع آینده بازار مسکن تمام می‌شود
طبق آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی میزان معاملات مسکن در 7ماهه اول سال جاری10.6درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.
با توجه به شرایط موجود، به‌نظر می‌رسد سرنوشت بازار مسکن همچنان در ابهام باقی بماند و به گفته کارشناسان دورنمای روشنی از این بازار در ماه‌های آینده به چشم نمی‌خورد. با توجه به این شرایط سیاست‌گذار بازار مسکن چه اقدامی می‌تواند برای خروج از بازار از رکود انجام دهد؟ آیا دولت یازدهم می‌تواند طی چند ماه آینده و تا پایان زمامداری‌اش تغییری در این بازار ایجاد کند؟
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، برخی کارشناسان بر این باروند که رشد مسکن مستلزم رشد اقتصادی است و تا اقتصاد رشد نیابد بازار ملک نیز تحرکی نخواهد داشت. در عین حال گروه دیگری از کارشناسان معتقدند دولت باید با ارائه تسهیلات آسان و ارزان زمینه‌های تحرک بازار ملک را فراهم آورد.
رشد مسکن همگام با رشد اقتصاد
فردین یزدانی، کارشناس‌ارشد مسکن معتقد است؛ تزریق وام به خریداران مسکن تاکنون انجام شده و تعریف تسهیلات بیشتر به نفع بازار نیست. یزدانی در این باره می‌گوید: اعطای بیش از اندازه تسهیلات، تورم و حباب مسکن را در پی دارد و باعث می‌شود تا فعالان اقتصادی سرمایه‌های خود را روانه این بازار کنند. به گفته این کارشناس، رشد بازار مسکن با رشد اقتصادی ممکن می‌شود. وی با اشاره به اینکه آمار نشان از افزایش تعداد معاملات دارد، عنوان می‌کند: این افزایش به معنی حرکت به سوی رونق است و اینکه کم‌کم از متن رکود خارج می‌شویم.
یزدانی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه وارد فصل سرما شده‌ایم، بعید به نظر می‌رسد شاهد اتفاق خاصی در این بازار باشیم. معمولا در نیمه دوم سال حجم فعالیت‌ها کاهش پیدا می‌کند و باید منتظر باشیم که سال آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد.
نفت از رکود خارج شده نه اقتصاد
محمدرضا فرهادی‌پور نیز با بیان اینکه کل اقتصاد گرفتار رکود است و رکود موجود مختص بازار مسکن نیست، اظهار می‌دارد: اینکه گفته می‌شود، اقتصاد از رکود خارج شده بیشتر اقتصاد نفت مدنظرشان است و سایر بخش‌ها همچنان در رکود به سر می‌برند.
به اعتقاد این کارشناس، دولت برای خروج بازار مسکن از رکود دو راه پیش‌رو دارد. اول اینکه میزان تسهیلات این بخش را افزایش دهد. راه دوم این است که راهی برای گسترش تعداد معاملات فراهم کند. در مورد راه اول باید گفت دولت به دلایل مختلف نشان داده که نمی‌تواند این کار را انجام دهد. البته تصمیمات زیادی در این خصوص گرفته شده اما در عمل آن طور که باید نتوانسته تسهیلات را به این بازار عرضه و تزریق کند.
وی می‌افزاید: در مورد راه‌حل دوم نیز نشانه‌هایی از افزایش معاملات دیده می‌شود اما این معاملات در آپارتمان‌های زیر 60متر انجام شده که عملا توان رونق بخشیدن به بازار مسکن را ندارند. باقی بخش‌های مسکن نیز تحث تاثیر رکود چندین ساله قرار دارد. اکنون بسیاری از انبوه‌سازان بدهکاری‌های بزرگ دارند و نهایتا بتوانند با پرداخت بدهی‌ها شرایط قبلی را ادامه دهند. فرهادی‌پور با اشاره به اینکه مشخص نیست دولت چقدر برای خروج بازار مسکن از رکود اراده دارد، اظهار می‌دارد: به نظر نمی‌رسد دولت در این زمینه برنامه خاصی داشته باشد.
وی همچنین پیش‌بینی می‌کند: به نظر نمی‌آید تا پایان سال جاری در بازار مسکن اتفاق خاصی بیفتد و ممکن است تعداد معاملات واحدهای کم متراژ افزایش پیدا کند. همان‌طور که گفتم افزایش این نوع معاملات تاثیری در بازار مسکن ندارد.
پیامدهای انتخاب ترامپ
محمد وطن‌پور، کارشناس بازار مسکن انتخابات ترامپ را یک متغیر جدید در بررسی بازارها می‌داند و می‌گوید: با پیروزی ترامپ در انتخابات، متغیر جدیدی در کوتاه‌مدت به وجود آمده و باید دید بعد از روی کار آمدن وی بازارهای کالایی و بورسی در دنیا چه روندی پیدا می‌کنند.
وی با بیان اینکه رییس‌جمهور جدید امریکا تاکنون صحبت خاصی نکرده است که از روی آن بتوان به تحلیل تازه‌یی دست یافت، تصریح می‌کند: به اعتقاد برخی حضور وی منجر به شکوفایی بازارهای جهانی می‌شود و عده‌یی دیگر معتقدند سیاست‌گذاری‌های ترامپ چرخه‌یی از روحیات را در مردم اروپا بیدار می‌کند که منجر به باز تولید فاشیسم می‌شود و در این صورت دیگر جایی برای تحلیل اقتصادی باقی نمی‌ماند.
وطن‌پور با اشاره به کاهش معاملات سال جاری نسبت به سه سال گذشته اظهار کرد: دو موضوع ممکن است در این قضیه دخیل باشد. افزایش قیمت‌ها و نیز دو ماه محرم و صفر که مردم در این ماه‌ها کمتر دنبال خرید می‌روند. چنانچه مناسبت‌های تقویمی را کنار بگذاریم باید ببینیم در آذرماه چه اتفاقی می‌افتد. اما اگر بالا بودن قیمت‌ها دلیل این امر باشد، نگران‌کننده است و نشان از این دارد که مالکان دنبال بازی افزایش قیمت هستند. امیدوارم دارندگان ملک دنبال این موضوع نباشند.
توصیه‌های رییس کمیسیون عمران مجلس
در همین حال محمدرضا رضایی‌کوچی، رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت را از جمله راهکارهای خروج بازار مسکن از رکود می‌داند. وی با بیان اینکه موضوع مسکن از آغاز به کار دولت یازدهم از جمله مطالبات اصلی مجلس بوده است، می‌گوید: در آن روزهایی که دولت مسکن مهر را نقد می‌کرد ما از دولت می‌خواستیم، جایگزینی برای مسکن مهر ارائه کند، دولت نیز موضوع مسکن اجتماعی را مطرح کرد و کارهایی هم انجام شد.
مثلا تسهیلات مسکن را به 9درصد کاهش دادند اما متقاضی حتماً باید پول و آورده‌یی در بانک داشته باشد که بتواند از آن 9درصد استفاده کند. در حالی که بسیاری از متقاضیان این آورده را نداشتند. وی با بیان اینکه مسکن اجتماعی نتوانسته همه اقشار مردم را پوشش دهد، می‌افزاید: دولت در قبال لایه‌های پایین جامعه مسوولیت بیشتری دارد اما متاسفانه در بخش مسکن کار خاصی انجام نشده و نیاز مردم تامین نشده است.
این نماینده مجلس با بیان اینکه مسکن 30درصد اقتصاد کشور را در برمی‌گیرد، اظهار می‌کند: وقتی مسکن راه بیفتد، اقتصاد کشور هم حرکت خواهد کرد اما اکنون مسکن در رکود و کماست. البته دولت و وزارت راه و شهرسازی هم تلاش‌هایی داشته‌اند اما نتوانسته‌ایم مسکن را حرکت دهیم. اگرچه شرایط مسکن در سال جاری بهتر از سال گذشته است.
رضایی‌کوچی با بیان اینکه باید توان بیشتری برای خروج مسکن از رکود صرف شود، می‌گوید: این موضوع قدری زمانبر است؛ مثلا دولت باید نرخ تسهیلات را کاهش دهد و تسهیلات ارزان‌قیمت برای بخش مسکن ارائه کند زیرا با این نرخ ما نمی‌توانیم شاهد تحرکی در بخش مسکن باشیم. نظر ما این است که خط اعتباری 45هزار میلیارد تومانی که از بانک مرکزی به بانک مسکن برای مسکن مهر اختصاص یافته بود البته به شکل مدیریت شده تداوم یابد و بتوانیم با هدف‌گذاری صحیح در بخش مسکن از آن استفاده کنیم.
رییس کمیسیون عمران مجلس با اشاره به بالا بودن نرخ مسکن یادآور می‌شود: رکود بازار مسکن بر اقتصاد کشور نیز اثر گذاشته به ویژه اینکه بسیاری از شهرداری‌ها درآمدشان وابسته به بخش مسکن است و رکود در این بازار باعث شده آنها هم زمین‌گیر شوند. بنابراین پیشنهاد ما به دولت این است که در ماه‌های پایانی به سمتی برود که تسهیلات ارزان‌قیمت مسکن را در اختیار تولیدکنندگان و مردم قرار دهد.
رئیس کانون صنفی انبوه‌سازان تهران معتقد است قیمت مسکن تا پایان سال ثبات خود را حفظ می‌کند.
بازارهای پراهمیت کشور ما از بورس و ارز گرفته تا سکه و طلا به نتیجه غافلگیر‌کننده انتخابات آمریکا واکنش شدیدی نشان دادند و تنها بازاری که واکنش آنی به این رویداد نداشت، بازار مسکن بود. البته این جزو ذات بازار مسکن است که نسبت به تحولات سیاسی و اقتصادی واکنش فوری ندارد ولی کارشناسان معتقدند وضعیت و ساختار بازار مسکن کشور ما به شکلی است که انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا تغییر خاصی در آن ایجاد نمی‌کند و این بازار به نوعی مقاوم‌ترین بازار کشور در برابر اتفاقات خارجی و اخیرا رئیس‌جمهوری شدن ترامپ است.
قیمت مسکن حباب ندارد
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از کسب و کار ، حسن محتشم درباره تاثیر انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا می‌گوید: انتخاب ترامپ ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را بالا برده و سرمایه‌گذاران را به طرف دارایی‌هایی مثل ارز و طلا سوق می‌دهد اما تاثیر خاصی بر بازار مسکن نخواهد داشت. درواقع بازار مسکن ما سه سال است که رکود سنگینی را تجربه می‌کند و سرمایه‌ها به این بازار وارد نمی‌شود و اتفاق خارجی هم نمی‌تواند این روند را تغییر دهد. حسن محتشم افزود: به نظر نمی‌رسد نتیجه انتخابات آمریکا رکود بازار مسکن را عمیق‌تر کند چون قیمت مسکن طی سال‌های اخیر کاهش داشته و حباب ندارد.
رکود بازار مسکن ریشه‌های ساختاری دارد
دکتر مهرداد مظفری ، تحلیلگر اقتصادی نیز درباره تاثیر انتخاب ترامپ بر بازار مسکن کشور گفت: ریشه رکود بازار مسکن به عواملی از جمله جهش غیراصولی قیمت‌ها طی چند دوره زمانی، خصوصا سه سال منتهی به سال 91 به دلیل هجوم نقدینگی به این بازار، همچنین گرانی پول در ایران و حبس سرمایه‌های بانک‌ها در بازار مسکن باز می‌گردد و این عوامل از مشکلات ساختاری اقتصاد کشور ما نشات می‌گیرند و هیچ عامل خارجی ای نمی‌تواند تاثیر عمده‌ای بر ریشه‌های مشکل بازار مسکن ما داشته باشد. به گفته این کارشناس اقتصادی بازار مسکن طی سالیان طولانی امن‌ترین بازار کشور برای سرمایه‌گذاران بوده ولی این وضعیت طی سال‌های اخیر دچار تغییر شده و این تغییر بیش از آنکه از عوامل خارجی تاثیر بپذیرد، متاثر از عوامل داخلی مثل رشد نقدینگی و تورم است.
گریز سرمایه‌گذاران از بازار مسکن
دکتر منصور غیبی، کارشناس اقتصاد مسکن هم با اشاره به گروه‌های متقاضی ورود به بازار مسکن گفت: بازار مسکن دو گروه متقاضی دارد؛ یکی خریداران واقعی- یعنی نیازمندان خانه به عنوان سرپناه - و دیگری متقاضیان سرمایه‌گذاری و خرید خانه به قصد فروش و کسب سود. انتخاب ترامپ تاثیری بر گروه اول ندارد و درباره گروه دوم هم مدت زمان زیادی است که سرمایه‌گذاران از بازار مسکن گریزان شده‌اند چون سود مورد انتظار آنها را ندارد. بر این اساس بازار مسکن واکنش خاصی به انتخاب ترامپ و اظهارات و اقدامات آتی وی نخواهد داشت و درواقع این بازار مقاوم‌ترین بازار کشور در برابر این رئیس‌جمهوری جنجالی آمریکاست.
کارشناسان اقتصاد مسکن درباره نوع واکنش بازار مسکن ایران به آمریکای جدید ناشی از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در این کشور، از وجود دو سناریوی محتمل اقتصادی در این زمینه خبر دادند.
بررسی‌های ما براساس تحلیل‌های کارشناسان اقتصاد مسکن حاکی است: آغاز دوران تازه در آمریکا در نتیجه تغییر رئیس‌جمهور در این کشور دست کم با دو احتمال قوی اما متفاوت، بازار مسکن ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تاثیر قبل از هر چیز ناشی از تحولاتی است که روز گذشته منجر به ایجاد شوک شدید قیمتی در بازار ارز، طلا و همچنین بازار سرمایه شد.
در سناریوی اول که کارشناسان احتمال وقوع آن را بیش از سناریوی دوم مطرح می‌کنند، با لحاظ شوک‌هایی که صبح دیروز در بازارهای ارز، طلا و بورس تهران تحت تاثیر پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا اتفاق افتاد پیش‌بینی می‌شود «هیجانات بازارهای موازی مسکن در ایران در زمانی کمتر از شروع دوره واکنش بازار مسکن به تحولات بیرونی»، فروکش خواهد کرد؛ به این معنی که بازارهای جهانی و به تبع آن بازارهای داخلی زود نقد شونده و جذاب برای سرمایه‌گذاران، همچون ارز و سکه طی روزهای آینده با تغییر فضای سیاسی آمریکا تطبیق پیدا می‌کند و شوک‌های افزایشی قیمت در این بازارها خنثی می‌شود. در این صورت بازار مسکن در مسیری که از اوایل امسال وارد آن شده بود همچنان از فاز پیش رونق به سمت رونق حرکت می‌کند بدون آنکه مسیر حرکت قیمت مسکن دچار تغییر شود.
اواخر وقت اداری دیروز هیجانات قیمتی در بازارهای جهانی تا حدودی تعدیل شد؛ اما این اتفاق به معنای عادی شدن زودهنگام شرایط در بازارها نیست؛ بلکه فعل و انفعالات آینده بازارها ملاک تعیین‌کننده در این زمینه خواهد بود. روز گذشته، در واکنش به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، شاخص کل بازار سهام با 8/ 1 درصد ریزش به میزان 1460 واحد سقوط کرد. شاخص کل بازار سهام روز سه شنبه 79 هزار و 871 واحد بود که دیروز در نتیجه تحولات ناشی از اعلام نتایج انتخابات در آمریکا، به 78 هزار و 412 واحد رسید. این میزان سقوط در شاخص کل بازار سرمایه آن هم تنها به فاصله چند ساعت از اعلام نتایج انتخابات در آمریکا، به گفته کارشناسان بازار سرمایه، ریزشی کم‌سابقه و شدید محسوب می‌شود.
همچنین قیمت دلار روز گذشته به نزدیکی محدوده 3 هزار و 660 تومان نیز افزایش یافت؛ این در حالی است که نرخ دلار در بازار آزاد مبادلات ارز، روز سه‌شنبه، 3 هزار و 637 تومان بود. این در حالی است که نرخ طلا در بازارهای جهانی نیز روز گذشته با افزایش حدود 5 درصدی همراه شد. هر اونس طلا در بازارهای جهانی دیروز تا 1338 دلار نیز افزایش قیمت داشت؛ این در حالی است که نرخ قطعی هر اونس طلا در بازارهای جهانی، روز سه‌شنبه، 1275 دلار اعلام شده بود. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، با این حال، نرخ هر اونس طلا در بازارهای جهانی به دلیل فروش حجم قابل توجه در قیمت‌های بالا، بعد‌از ظهر دیروز به زیر 1300 دلار بازگشت کرد. این در حالی است که قیمت دلار نیز در بازار داخلی ارز، با اندکی تعدیل در ساعات بعد از ظهر دیروز، به نرخ 3652 تومان بازگشت.
در قالب سناریوی دوم، پیش‌بینی می‌شود بی‌اعتمادی بازارها به دونالد ترامپ در کوتاه‌مدت و میان‌مدت ادامه پیدا کند و در نتیجه ناپایداری قیمتی در بازارهای ارز و سکه به جذابیت این دو بازار در مقابل بازار مسکن (دیر نقد شونده و کم کشش نسبت به تحولات بین‌المللی) منجر شود که در این صورت بازار مسکن در ماه‌های آتی از تقاضای سفته‌بازی و سرمایه‌ای در امان خواهد بود؛ در صورت تحقق این سناریو ظرفیت افزایش قیمت مسکن به حداقل می‌رسد.
بازگشت تعادل به بازارها؟
سلمان خادم المله، تحلیلگر بازار سرمایه در این باره گفت: واکنش بازار بورس و ریزش 8/ 1 درصدی شاخص کل بازار سهام در بازار سرمایه داخلی که روز گذشته در پی انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا رخ داد واکنش هیجانی این بازار به پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکاست. وی ادامه داد: این در حالی است که سیر صعودی قیمت در بازار جهانی طلا تحت تاثیر این رویداد در روز گذشته نیز واکنشی هیجانی بود که منجر به افزایش قیمت در بازار داخلی طلا و سکه نیز شد. این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به ناپایدار بودن هیجانات در بازارهای سرمایه، طلا و ارز، تاکید کرد: اندازه این هیجانات در بازارهای گفته شده به حدی نیست که بتوان انتظار داشت طی هفته‌های آینده این هیجانات ادامه داشته باشد و منجر به کشیده شدن دامنه هیجان به بازارهای دیر نقدشونده همچون بازار مسکن شود.
وی با اشاره به اینکه معمولا بازار مسکن به دلیل ماهیت ویژه خود همواره با تاخیر زمانی چند ماهه نسبت به بازارهای با قابلیت نقد شوندگی سریع از تحولات مهم سیاسی و اقتصادی تاثیر می‌پذیرد، خاطرنشان کرد: طول عمر هیجان ایجاد شده در بازار طلا و بورس به اندازه‌ای نیست که دامنه آن به بازار مسکن کشیده شود؛ به عبارت دیگر عمر این هیجانات به حدی نیست که بتواند در طول زمان در بازار مسکن تاثیر محسوسی ایجاد کند. خادم المله تاکید کرد: تغییر محسوس قیمت در بازار مسکن تحت تاثیر این نوسانات منتفی است.
این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود سایر بازارهای موازی مسکن نیز با گذشت چند هفته به حالت تعادل برگردند. ضمن اینکه محتمل‌ترین اثر بلند مدت انتخابات آمریکا می‌تواند در شکل افزایش نسبی درآمدهای نفتی و تاثیر آن بر بازار مسکن بروز کند. وی توضیح داد: با توجه به اظهارات قبلی دونالد ترامپ در مورد عربستان سعودی، اگر رابطه آمریکا با این کشور در قالب روابط سختگیرانه بازتعریف شود می‌تواند در افزایش درآمدهای نفتی ایران تاثیر بگذارد و از آنجا که همواره افزایش درآمدهای نفتی یکی از عوامل فرابخشی ایجاد رونق و به خصوص تغییر قیمت در بازار مسکن محسوب می‌شود، بازار مسکن کشور می‌تواند از این ناحیه تحت تاثیر قرار بگیرد.
خادم المله تاکید کرد: با این حال نمی‌توان در مورد این احتمالات با قطعیت اظهار نظر کرد.
دو احتمال برای آینده مسکن
نویسنده طرح جامع و تحلیلگر بازار مسکن نیز با اشاره به دشواری ارائه اظهارنظر قطعی در مورد ادامه تحولات بازارهای اقتصادی به دلیل ناپایداری سیاست‌های دونالد ترامپ، گفت: به احتمال نزدیک به یقین نمی‌توان شوک‌های روانی ناشی از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را پایدار تلقی کرد. فردین یزدانی افزود: علت شوک ناگهانی در قیمت طلای جهانی ناشی از ظرفیت نقدشوندگی بسیار بالای آن است اما این هیجانات به حدی نیست که در میان مدت بتواند خود را به بازار مسکن برساند و این بازار را هم تحت تاثیر قرار دهد. وی تاکید کرد: به این ترتیب به نظر نمی‌رسد تغییر محسوسی در بازار مسکن کشور نسبت به شرایط فعلی و پیش‌بینی‌های قبلی ایجاد شود. یزدانی ادامه داد: با این حال در صورت ادامه هیجانات در بازار طلا و ادامه روند افزایشی قیمت طلای جهانی انتظار می‌رود تقاضاهای سوداگرانه و سفته‌بازی در بازار مسکن دست کم به مدت سه فصل دیگر از بازار مسکن دور بماند و حتی ضعیف‌تر از حالت فعلی شود. البته بعید به نظر می‌رسد که شوک قیمتی طلای جهانی در میان‌مدت ادامه‌دار شود.
منطق مسکن مقابل هیجان
بهروز ملکی، تحلیلگر اقتصاد مسکن با تاکید بر پایداری بازار مسکن در برابر هیجانات ناشی از اعلام نتایج قطعی انتخابات آمریکا اعلام کرد: اولا معتقدم ترامپ در جایگاه رئیس جمهور با ترامپ در دوران تبلیغات انتخاباتی تفاوت‌هایی خواهد داشت و انتظار می رود در جایگاه ریاست‌جمهوری از فضای رادیکال پیش از انتخابات فاصله بگیرد؛ ثانیا اگر تاریخچه رفتار بازارهای مختلف کشورمان طی سه دهه گذشته را مرور کنیم خواهید دید که بازار مسکن، واکنش هیجانی شدیدی به این قبیل اتفاقات از خود نشان نمی‌دهد. وی ادامه داد: در واقع مختصات این بازار، وزین‌تر از آن است که رفتار خود را به چنین عواملی گره زند! البته عوامل متنوعی همچون درآمد نفتی دولت، رشد اقتصادی، بازارهای موازی (ارز، بورس و طلا) و... می‌تواند موجب تغییراتی در طول و عرض ادوار تجاری بخش مسکن شود، اما عامل اصلی، از ساختار زمانبر، سرمایه‌بر، مکان‌محور و غیرقابل واردات مسکن نشأت می‌گیرد. ملکی تاکید کرد: اساس ادوار تجاری در بخش مسکن، بر مدل تار عنکبوتی استوار است، به‌طوری که پس از رکود بازار مسکن، با افت سودآوری ساخت‌و‌ساز، انگیزه اقتصادی اخذ پروانه‌های ساختمانی کاهش یافته و این مساله نیز موجب کاهش عرضه (با یک وقفه دو، سه ساله) و به‌تبع، تحریک مجدد بازار می‌شود.
وی تصریح کرد: بر این مبنا از رفتار نسبتا منطقی بازار مسکن می‌توان چنین استنباط کرد که عوامل برون‌بخشی- همچون انتخابات آمریکا- نمی‌تواند روند رونق و رکود در بخش مسکن ایران را به هم بریزد؛ حداکثر تاثیر این قبیل عوامل، ایجاد نویز در روند حرکتی بازار مسکن خواهد بود. ملکی ادامه داد: بنابراین آنچه بیش از سایر گزینه‌ها، محتمل به نظر می‌رسد این است که پس از انتخاب ترامپ، بازار مسکن کشورمان، کماکان مسیر پایانی رکود و ورود به رونق را طی کند و نمی‌توان انتظار تغییر محسوس در روند حرکتی این بازار را داشته باشیم.